Efnan Atmaca – Gazze’nin Dipnotları: Joe Sacco İle Röportaj

Joe Sacco’nun 2009 yılında yayımlanan “Gazze’nin Dipnotları” adlı çizgi romanı, İthaki Yayınları tarafından Türkçe olarak yayımlandı. Bu çizgi romanda Sacco, 1956 yılının kasım ayında Gazze’deki Han Yunus ve Refah’ta gerçekleşen katliamları ve olayları anlatıyor. Kitap, Refah ve Han Yunus’ta Filistinlilerle yapılan sohbetlere dayanmaktadır. Sacco, 1956 olaylarını, röportajlar sırasında evlerin yıkılması, Rachel Corrie’nin ölümü dahil Refah’ta yaşananların yanı sıra, Irak Savaşı’ndan doğan tepkileri bir arada anlatıyor. Bu kitabın önemi, isminde yatmaktadır. Çünkü, Sacco’nun önsözde belirttiği gibi, “Gazze’de bir kişinin bana söylediği gibi, ‘olaylar devamlılık gösterir.’ Filistinliler, bir travmanın etkisinden kurtulmadan diğerine maruz kalmaktadırlar.” Biz de Sacco’yla bugünün dipnotlarına birlikte baktık…

Joe Sacco: Filistin’den Bugüne Bakış

“Gazze’nin Dipnotları” adlı kitabınız Türkiye’de yeni yayımlandı. Sizin de kitabın önsözünde vurguladığınız gibi Filistin’de olaylar devamlılık gösterir. O dipnotlar bugünün geleceğini size anlatıyor mu?”

Hayır, bugünün nihai amacını bana henüz anlatmadı ancak geçmişteki katliamlarda olduğu gibi yok etme düşüncesi geçmişte de mevcuttu. 1948 Nakba’sı, 1956’daki Gazze katliamları ve bugün yaşananlar arasında doğrudan bir bağlantı vardır. Filistinlilerin insanlıktan çıkarılması yıllardır devam etmektedir ve yok etme süreci için bu gereklidir.

Kitabın en önemli özelliklerinden biri olan acıyı istismar etmemesi hakkında ne düşünüyorsunuz? Bugün medyada bu konuda birçok eleştiri var.

Geçmişi romantikleştirmek veya acıyı fetişleştirmek istemem. Filistinlileri her zaman sadece ‘kurbanlar’ olarak görmem. Acı çektiklerini ve mağdur olduklarını biliyorum ancak onlar sadece insanlar, duyguları olan insanlar. Her zaman onları tüm insanlıklarıyla göstermeye çalıştım ve diğer medyayı da aynı şeyi yapmaya teşvik ederdim.

Bugün Gazze’de yaşananları nasıl yorumluyorsunuz? Bugünün dipnotları size nihai amacı gösteriyor mu?

Şu anda Gazze, Batı Şeria ve Lübnan’da olanlar, Orta Doğu’yu yeniden şekillendirme ve İsrail’in egemenliğini pekiştirme girişimi olarak görünüyor. Bu İsrail’e güvenlik getirir mi yoksa daha fazla düşman mı yaratır mı, buna dair kesin bir şey söylemek zordur ve belirsizliğini korumaktadır.

Türkiye’nin savaşa sürüklenme endişeleri var. Bu konuda ne düşünüyorsunuz?

Şu anda Türkiye’nin geniş bir savaşa sürüklendiğine dair işaretler görmüyorum, ancak geleceği kimse kestiremez.

Türkiye’den Gazze’ye bakıldığında, çaresizlik ve öfke hissediyoruz. Avrupa ve ABD’deki kamuoyunun görüşlerini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Batı’da, özellikle genç nesilde, İsrail’e destek veren hükümetlere karşı bir artış görüyorum. İsrail’in algısında belirgin bir değişim yaşanıyor ve Batılı hükümetler bu değişimin tehdit altında olduğunu düşünüyorlar, kendi bakış açıları dışında bir görüşün ifade edilmesini engelliyorlar.

Ve herkesin merak ettiği soruya gelirsek, bu savaş biter mi? Ortadoğu’ya barış gelir mi? Deneyimleriniz ne diyor?

Bunu bilemiyorum, savaşın sonlanması mümkün görünmüyor, bu kötü bir barış anlamına gelebilir veya genişleyebilir ve sonuçları hakkında tahmin yürütmek zor olur.